Dość regularnie opisujemy Wam różne schorzenia jelit oraz porady, jak zadbać o układ pokarmowy i profilaktycznie go wspomagać. Przy chorobach takich jak SIBO, czy IBS (które również opisywaliśmy) – podstawą leczenia jest dietoterapia. Praktycznie zawsze przyjmuje się wówczas założenia low FODMAP.
Dieta low FODMAP zakłada ograniczenie produktów bogatych w fermentujące mono-, di- i oligosacharydy oraz poliole, których spożycie może skutkować nasileniem wzdęć i bólów brzucha. Znajdują się wśród nich zarówno warzywa, jak i owoce czy produkty mleczne. Warto zatem część produktów wykluczyć , a niektóre spożywać zamiennie stosując właśnie dietę low FODMAP i pozbyć się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Jak to zrobić i jakie są obszerniejsze założenia ów systemu żywienia? O tym w poniższym artykule.
Na czym polega dieta low FODMAP?
Koncepcja FODMAP po raz pierwszy ujrzała światło dzienne w 2005 roku w publikacji „Personal view: food for thought–western lifestyle and susceptibility to Crohn’s disease. The FODMAP hypothesis”.
W artykule zaproponowano, że zmniejszenie wszystkich wolno wchłanialnych, krótkołańcuchowych węglowodanów zminimalizuje rozciąganie ściany jelita, a co za tym idzie – zmniejszenie występowania objawów niepożądanych. W tamtym okresie nie było jednej wspólnej nazwy dla tych wszystkich cukrów, stąd powstał termin FODMAP:
F ermentable
O ligosaccharides
D isaccharides
M onosaccharides
A nd
P olvols.
Zatem skrót FODMAP oznacza łatwo fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy oraz poliole. W diecie FODMAP w szczególności skupiamy się na fruktozie, laktozie, FOS, GOS oraz sorbitolu i mannitolu.
Dieta low FODMAP jest dietą, w której ograniczeniu podlegają produkty bogate w FODMAPs, czyli właśnie wymienione krótkołańcuchowe węglowodany, trawione w przewodzie pokarmowym, ale równocześnie słabo w nim wchłaniane, podlegające fermentacji przez bakterie okrężnicy, co prowadzi do wzdęć i bólów brzucha.
W diecie low FODMAP produkty o wysokiej zawartości FODMAPs zastępowane są tymi, które zawierają ich minimalne ilości. FODMAPs nie wyklucza się jednak całkowicie, a na okres od 4 do 8 tygodni. Następnie – zależnie od indywidualnej tolerancji – wprowadza się niektóre w akceptowalnych przez organizm ilościach.
Dieta low FODMAP stosowana jest w leczeniu: IBS (zespół jelita drażliwego), SIBO, IBD (zapalne choroby jelit), nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. Pozwala ona na złagodzenie objawów czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego. Niezwykle ważne jest, aby dieta low FODMAP prowadzona była pod nadzorem dietetyka /specjalisty. Efektywność i działanie samej diety są oczywiście na pierwszym miejscu zależne od stopnia jej przestrzegania przez pacjenta.
U osób ze zdiagnozowanym zespołem jelita drażliwego – badania potwierdzają – że dieta low FODMAP jest znaczenie skuteczniejsza od pozostałych. Zredukowane zostają takie objawy, jak: przelewanie, wzdęcia czy uczucie parcia na stolec. Wykazuje się również, że zastosowanie diety low FODMAP u pacjentów z (nieceliakalną) nietolerancją glutenu pozwala na ponowne wprowadzenie glutenu do diety – bez nawrotu dolegliwości.
Dieta low FODMAP sprawdza się także w leczeniu choroby Leśniowskiego – Crohna.
Dieta low FODMAP – produkty
Jak już zostało wspomniane, dieta low FODMAP wiąże się z wykluczeniem wielu produktów spożywczych, ale to nie wszystko. Przy tej – jak i każdej innej racjonalnie wprowadzanej diecie, ważne jest też zbilansowanie. Musimy – niezmiennie – dostarczyć należytą ilość witamin i składników mineralnych oraz podaż węglowodanów, białek i tłuszczy
O wiele łatwiej jest – nawet ze względów czysto psychologicznych – skupić się na produktach dozwolonych, a nie zakazanych. Warto zaznaczyć, że lista produktów o niskiej zawartości FODMAPs jest naprawdę długa i pozwala na komponowanie urozmaiconego menu.
W diecie low FODMAP bez obaw można spożywać: oleje roślinne (za wyjątkiem oleju z kiełków pszenicy i oleju czosnkowego), mięso i przetwory mięsne, drób oraz ryby, gdyż produkty te z natury wolne są od FODMAPs.
Co wykluczamy?
Produkty, które ze względu na dużą zawartość FODMAPs podlegają wykluczeniu to między innymi:
- bogate w fruktozę: owoce (jabłka, gruszki, arbuz, mango, brzoskwinie, owoce z puszki w syropie, owoce suszone, soki owocowe), miód, słodycze, bogaty w fruktozę syrop kukurydziany, syrop z agawy
- bogate w laktozę: mleko i przetwory mleczne (mleko, jogurty, mleko kondensowane, mleko w proszku, twaróg, maślanka, ser mascaropne, ricotta, lody, bita śmietana, kwaśna śmietana)
- będące bogatym źródłem oligosacharydów: warzywa ( szparagi, buraki, brokuły, kiełki brokuła, kapusta, karczochy, patisony, por, koper włoski, cebula, czosnek, groszek, okra), zboża (pszenica, jęczmień, ryż jedzone w dużych ilościach), rośliny strączkowe (ciecierzyca, soczewica, czerwona fasola), orzechy (pistacje, nerkowce),
- bogate w poliole: owoce (jabłka, morele, wiśnie, liczi, brzoskwinie, gruszki, śliwki, arbuz, śliwki suszone), warzywa ( awokado, kalafior, grzyby), słodycze (gumy do żucia), słodziki (sorbitol, mannitol, ksylitol, maltitol).
Wymienione wyżej produkty można zamienić (jednak w zbilansowanych ilościach) na te z niewielką zawartością FODMAPs:
- owoce: banany, pomarańcze, kiwi, cytryna, limonka, winogrona, truskawki, maliny, jagody, borówki, melon, grejpfrut, karambola, ananas
- substancje słodzące: syrop klonowy, cukier trzcinowy, biały cukier, glukoza, stewia, aspartam
- mleko i produkty mleczne bez laktozy, ser szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella, brie, camembert, mleko migdałowe, kokosowe, ryżowe, masło, sorbety,
- warzywa: marchew, seler, sałata, pomidory, kukurydza, dynia, szczypiorek, papryka, kabaczek, bakłażan, cukinia, ogórek, kapusta chińska, bataty, kiełki bambusa
- produkty zbożowe: produkty zbożowe bezglutenowe np. z prosa, ryżu, brązowego ryżu, owsa, amarantusa, kwinoa, kukurydzy, sago, kasza gryczana,
- orzechy i nasiona: orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, pekan, piniowe, makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika.
Podsumowując
Dieta low FODMAP, to dieta, która w swoim 3-etapowym przebiegu, zakłada znalezienie równowagi między kontrolą objawów a rozszerzaniem diety.
Bardzo ważne jest zrozumienie, że sama dieta low FODMAP nie wyleczy IBS, czy SIBO. Dodatkowo nieprawidłowe bywają: przeprowadzanie poszczególnych faz, czas trwania diety, czy terapeutyczne właściwości. Jak każda dieta eliminacyjna – na dłuższą metę – może być uciążliwa do utrzymania, a z drugiej strony może być niedoborowa. Pacjenci z IBS to nierzadko osoby, które zmagają się z dysbiozą jelitową, a my wprowadzając dietę low FODMAP dodatkowo ograniczamy tak pożądaną przez nasze bakterie pożywkę (np. GOS, fruktany). Tym samym – raz jeszcze – przypominamy, że dietoterapia low FODMAP winna się odbywać z pomocą specjalisty.
Polecamy także:
